Odnowiony Pomnik Rodziny Wawro

 

Konserwacja i odnowa zabytkowego pomnika Rodziny Wawrów na cmentarzu parafialnym w Obrazowie –

„W pamięci wiecznie żywi”

 

 

   Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Obrazowie pozyskała środki z budżetu Województwa Świętorzyskiego na konserwację i odnowę zabytkowego pomnika Rodziny Wawrów. Dotacja z budżetu Województwa Świętokrzyskiego wynosiła 15.000 zł i stanowiła 70,46 % wartości zadania. Pozostałe środki stanowiły wkład własny. Prace renowacyjne rozpoczęły się w maju br., a obecnie zostały już zakończone.

    Nagrobek Rodziny Wawro znajduje się w centralnej części cmentarza w Obrazowie. Jest to pomnik posiadający formę stojącego profilowanego cokołu zwieńczonego neogotyckim krzyżem. Na ścianie frontowej i bocznych znajdują się inskrypcje. Całość wykonano z wapienia jasnego piaskowca, a krzyż z wapienia pińczowskiego. Krzyż uległ złamaniu, a jego górna część leżała obok pomnika.

   Pomnik, jako całość, był narażony na działanie niszczących czynników atmosferycznych. Posadowienie pomnika na ceglanej podmurówce powodowało bezpośredni kontakt z gruntem co powodowało jego namakanie. Na powierzchni powstawały wtórne nawarstwienia w postaci kurzu, zielonych glonów i ptasich odchodów. Zamarzająca woda i krystalizujące sole zwiększając swoją objętość osłabiły strukturę wewnętrzną wapienia. W wyniku ciągłych zmian wilgotności i temperatury została osłabiona też zewnętrzna struktura kamienia. Ceglany cokół pomnika, znajdujący się pod powierzchnią gruntu uległ erozji, powodując znaczne odchylenie się pomnika od pionu.

    Podczas prac renowacyjnych powierzchnia wapienia została odczyszczona, wzmocniona i zabezpieczona przed wnikaniem w głąb struktury kamienia wód opadowych.

Połamany krzyż został złożony i sklejony. Pomnik odzyskał swój dawny wygląd.

     Celem projektu było przywrócenie do stanu pierwotnego i zachowanie dla potomnych pomnika rodziny Wawro – byłych właścicieli dóbr obrazowskich, a tym samym ochrona, promocja i ocalenie lokalnego dziedzictwa kulturowego. Pan Janusz Bona – archiwista - przeanalizował dokumenty archiwalne, wg których w przedmiotowym grobie rodziny Wawro na cmentarzu w Obrazowie są pochowani:

1. Rodzice Józefa Spirydyona Kazimierza Wawro

Ojciec Józef Wawro zmarł 16 stycznia 1901 roku w wieku 80 lat.

Napis na nagrobku: Obywatel ziemski

Matka Marya z Misiórskich Wawro zmarła w 1880 roku w wieku 63 lat

Napis na nagrobku: Dziedziczka Obrazowa

2. Pierwsza żona Józefa Spirydyona Kazimierza Wawro

Marya z Sokołowskich urodzona 3 stycznia 1870 roku zmarła 23 czerwca 1905 roku

Napis na nagrobku: Obywatelka ziemska

3. Józef Spirydyon Kazimierz Wawro zmarł 8 kwietnia 1928 roku żył lat 71.

Napis na nagrobku: właściciel majątku Obrazów.

Na froncie nagrobka znajduje się owalne - z ówczesnej epoki - zdjęcie zmarłego.

Akt zejścia został spisany 9 kwietnia w obecności rządcy dworu w Obrazowie Józefa Ferenca i dzierżawcy dóbr Rożki Mariana Rudzkiego. W akcie istnieje zapis: właściciel dworu w Obrazowie, urodzony w Sandomierzu zamieszkały w Obrazowie.

   W pamięci niektórych starszych i żyjących jeszcze mieszkańców Obrazowa Józef Wawro zapisał się jako uczciwy, wrażliwy na ludzką biedę i udzielający pomocy człowiek. Na cmentarzu w Obrazowie znajduje się kaplica jego fundacji

    Druga żona S.K. Wawro - Róża z Meixnerów była poprzednio żoną Leopolda Hofla, oficera inżyniera armii austro - węgierskiej, który w czasie działań wojennych zginął 2 listopada 1914 roku w bitwie pod Rożkami i jest pochowany na cmentarzu wojennym w Rożkach.

       Dała się poznać jako osoba dbająca o otoczenie i w czasie drugiej wojny światowej nie dopuściła do wywozu z kościoła w Obrazowie zabytkowego ołtarza oraz dzwonów kościelnych. W związku z postępującą ofensywą wojsk radzieckich obawiając się o swą przyszłość opuściła Obrazów w 1944 roku. Miejsce jej pobytu po wyjeździe i pochówku nie jest jeszcze ustalone.

 

Kordynator projektu i autor tekstu

Halina Wojtas